Vốn từ vựng của một người chủ yếu được tích lũy thông qua chuyện trò, đọc sách và những giờ học. Hãy thử nghĩ về số lượng từ mà ta dùng để giao tiếp với trẻ em ngay khi chúng vừa lọt lòng, thực ra chúng ta đang giúp chúng tạo dựng một nền tảng vốn từ vững chắc trong quá trình phát triển vốn từ vựng của chúng.
Một nghiên cứu cho thấy sự khác biệt về số lượng từ giữa một đứa trẻ ba tuổi lớn lên trong nghèo đói và một đứa trẻ ba tuổi lớn lên trong một gia đình có thu nhập cao hơn là ba mươi triệu từ. Khi cha mẹ và giáo viên cho trẻ tiếp xúc với từ mới qua sách vở, những cuộc hội thoại và trải nghiệm cuộc sống, vốn từ vựng của trẻ sẽ tăng lên đáng kể. Vậy bên cạnh những cách ấy thì còn những phương pháp nào để phát triển sâu hơn vốn từ vựng nữa?
Giờ học có thể giúp phát triển vốn từ vựng
Vốn từ có thể được tăng lên đáng kể nhờ việc lắng nghe. Những cuộc hội thoại, trải nghiệm cuộc sống là những giờ học hiệu quả, giúp hỗ trợ phát triển vốn từ vựng. Khi ta cân nhắc lựa chọn các từ khi trò chuyện, như ta dùng từ “nói rõ” thay vì “giải thích”, ta đang đem đến nhiều lựa chọn hơn cho trẻ, điều này giúp tăng vốn từ vựng của chúng.
Các trải nghiệm như chuyến du ngoạn hoặc đi chơi cùng gia đình đến thủy cung hoặc các thành phố mới cũng giúp chúng ta tăng vốn từ vựng. Thử tưởng tượng bạn có một chuyến đi đến viện bảo tàng và có một hướng dẫn viên du lịch dẫn bạn đi từ khu này tới khu khác, vừa đi vừa cung cấp thông tin bằng các từ mới liên quan đến một chủ đề cụ thể. Các từ mới này sẽ chính thức được thêm vào lược đồ trí nhớ của bạn, giúp bạn phát triển vốn từ vựng.
Đọc sách giúp ta tăng vốn từ vựng
Một khi người đọc có thể giải mã được một từ trong văn bản, bước tiếp theo là hiểu nghĩa từ đó, xem nó liên quan đến chủ đề của cuốn sách như sao, giúp hỗ trợ khả năng đọc hiểu.
Một đứa trẻ, dù là được người lớn đọc cho nghe hay là tự đọc, thì vốn từ sẽ được tăng lên đáng kể. Người đọc có thể sử dụng kiến thức nền tảng hoặc lược đồ trí nhớ để hiểu cách một từ cụ thể được dùng trong văn bản. Người đọc cũng có thể dựa vào ngữ cảnh và hình ảnh minh họa hoặc ảnh để xác định nghĩa của các từ chưa biết.
Hiểu cách dùng của nhiều từ khác nhau hoặc từ đồng âm chỉ ra rằng bạn có vốn từ vựng đa dạng.
Càng đọc nhiều loại sách báo ở nhiều thể loại khác nhau, thì kiến thức từ vựng càng tăng cao. Và khi ta gặp đi gặp lại một từ, thì khả năng cao là từ đó sẽ được đưa vào vốn từ nói và viết của ta.
Cách tăng vốn từ vựng trong lớp học
Đọc thành tiếng
Sử dụng từ điển như một công cụ tham khảo để hiểu nghĩa của từ là một kỹ năng tốt cần có khi muốn tăng vốn từ vựng; tuy nhiên, đó không phải là cách tốt nhất để tăng vốn từ vựng trong lớp học. Trên thực tế, tra cứu ngẫu nhiên các từ trong từ điển và viết định nghĩa của từng từ không phải là một phương pháp tốt để tăng khả năng phát triển vốn từ vựng của học sinh. Thay vì đó, dành thời gian buổi học cho việc đọc thành tiếng, chia sẻ kinh nghiệm đọc và thời gian đọc riêng lẽ sẽ làm tăng vốn từ vựng trong lớp học.
Giáo viên có thể xác định học sinh đã có từ nào trong lược đồ trí nhớ của mình bằng cách đặt câu hỏi về từ vựng trong giờ đọc thành tiếng. Khi giáo viên đã làm mẫu cách tìm ra nghĩa của ba đến bốn từ chưa biết trong bài đọc, học sinh bắt đầu thực hành chiến lược của riêng mình. Giáo viên không thể đoán được từ nào trẻ biết, từ nào trẻ không biết, nhưng họ có thể dạy trẻ cách tìm ra nghĩa của từ dựa vào ngữ cảnh.
Dạy từ mới thông qua ví dụ
Giáo viên cũng có thể cân nhắc từ mà họ dùng trong lớp học để hỗ trợ trẻ phát triển về vốn từ vựng. Sử dụng các từ như “corridor” thay vì “hallway”, “expectations” thay vì “rules” giúp làm tăng sự phát triển vốn từ vựng của học sinh theo cách thực tế.
Tạo một tấm bảng để làm nổi bật các từ vựng vừa học trong các tiết đọc, toán, khoa học hoặc xã hội cũng là một cách để hỗ trợ việc giảng dạy từ vựng trong lớp học.
Hình ảnh
Khi mức độ đọc tăng thì vốn từ vựng cũng tăng theo, và sự phát triển vốn từ theo độ tuổi của trẻ sẽ khác nhau. Ở các lớp tiểu học, trẻ nên tập phân loại và sắp xếp các từ để tăng khả năng phát triển vốn từ vựng.
Ví dụ, ta có thể so sánh trái cây với rau quả hoặc động vật trang trại với động vật hoang dã. Vì ở độ tuổi này, vốn từ nói của trẻ tốt hơn so với vốn từ đọc và viết của chúng, nên việc sử dụng hình ảnh để hiểu nghĩa của từ là một chiến lược để học sinh có thể tự đọc. Hỏi trẻ xem chúng nhìn thấy gì trong tranh và ghi lại những từ chúng nói lên trên bảng.
Khi có nhiều hoạt động khác nhau để hỗ trợ phát triển từ vựng, vốn từ vựng của học sinh sẽ tiếp tục tăng qua mỗi năm.
Để biết thêm nhiều phương pháp giúp trẻ phát triển vốn từ vựng tiếng Anh nói riêng, nắm vững ngôn ngữ tiếng Anh nói chung thì hãy truy cập ngay Horizon Tesol!
Thanh Tuyền lược dịch
Nguồn: https://www.teachhub.com/teaching-strategies/2021/10/how-to-increase-vocabulary-development/
