Mạng thần kinh nhân tạo đã được chú ý rộng rãi trong ngành dịch thuật vì chúng cho phép học máy và học rất nhanh dữ liệu mới được thêm vào. Khi các dịch giả tiếp tục đóng góp, một mạng lưới thần kinh nhân tạo được mở rộng không chỉ về mặt từ vựng mà còn phong cách viết, sắc thái và giọng văn. Dữ liệu đưa vào sử dụng có thể được khai thác bởi các chương trình được phát triển cho mục đích này, ví dụ như Deepl hoặc Google Translate.
Cuộc cách mạng ngôn ngữ của trí tuệ nhân tạo
Cuộc cách mạng thực hiện bởi trí tuệ nhân tạo này đã mang lại nhiều khía cạnh tích cực, tuy nhiên, những yếu tố gây tranh cãi là điều không thể tránh khỏi.
Những đóng góp của trí tuệ nhân tạo
Các công cụ dịch thuật ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn vì được hưởng lợi từ những tiến bộ của trí tuệ nhân tạo trong dịch máy. Các công cụ dịch thuật không chỉ có thể lưu lại bộ nhớ dịch thuật và các thuật ngữ trong nhiều lĩnh vực nhờ vào việc thu thập cơ sở dữ liệu và bảng thuật ngữ mà giờ đây nó có thể xem xét đến cả ngữ cảnh và giọng văn trong văn bản. Cách tiếp cận toàn bộ văn bản cần dịch cũng giống như cách con người đọc toàn bộ tài liệu, từ đó nó cho phép xác định ngữ cảnh và lĩnh vực kiến thức cụ thể của văn bản nhằm có thể chọn từ vựng thích hợp nhất với bản dịch.
Dự án ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào dịch thuật, với mục đích làm cho ngôn ngữ của văn bản dịch gần giống với ngôn ngữ tự nhiên mà con người sử dụng nhất có thể, ngày càng mang lại hiệu quả.
Một năng lực gây tranh cãi
Các công cụ dịch máy ngày nay thường cho phép người dùng sử dụng miễn phí. Điều này khiến một số người tin rằng một người dịch giả chuyên nghiệp và có kinh nghiệm là không còn cần thiết. Suy nghĩ này của họ bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết về các quy trình dịch thuật, kiến thức về ngôn ngữ và văn hóa. Dịch thuật không có nghĩa là tìm từ tương đương để thay thế ở một ngôn ngữ khác.
Ngay cả khi chuyển một câu đơn giản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tốt nhất là bạn nên tránh cách dịch từ đối từ. Điều quan trọng là bản dịch của bạn phải phản ánh đúng ngữ cảnh, chủ đề và đối tượng độc giả của bản dịch. Dịch giả cũng phải chú ý đến các ngữ vực, xem các từ vựng thuộc loại ngữ vực nào: trang trọng, không trang trọng và thông tục; hoặc vay mượn từ tiếng lóng hoặc tiếng địa phương. Điều cuối cùng, nếu bạn muốn bản dịch của mình đáp ứng những yếu tố như sự phong phú trong ngôn ngữ, các biện pháp tu từ, cách chơi chữ hay các từ/cụm từ thuộc về văn hoá thì không nên giao bản dịch cho các công cụ dịch thuật AI.
Một xu hướng lớn
Mô hình dịch thuật hai giai đoạn này đang phát triển vì nó được tin rằng sẽ giúp tiết kiệm thời gian. Giai đoạn đầu dựa vào AI sử dụng thuật toán học máy để dịch tự động. Trong giai đoạn thứ hai, dịch giả sẽ chịu trách nhiệm kiểm tra tính chính xác của từ vựng cũng như cải thiện văn phong của bản dịch ở giai đoạn đầu. Hiểu sai về văn hóa, sự tiêu chuẩn hóa và sự mờ nhạt trong phong cách viết khi dùng phương pháp dịch nguyên văn là một trong số những rủi ro của mô hình kết hợp này.
Mặc dù trí tuệ nhân tạo không được tin tưởng để dịch các tác phẩm văn học, các bài sáng tạo nội dung ở lĩnh vực Marketing hay các văn bản kỹ thuật chuyên môn cao, nhưng ngày nay cuộc cách mạng AI không những có thể nhận dạng từ vựng mà còn xác định được bối cảnh và lĩnh vực của văn bản. Điểm khác biệt của một dịch giả con người so với dịch máy đó là họ có sự am hiểu về văn hóa và văn phong của một văn bản được dịch. Các công cụ AI không có khả năng trực giác và thiếu khả năng sáng tạo.
Tham khảo thêm về các khóa học TESOL DIPLOMA cấp bằng của Hội Nghiên Cứu Giảng Dạy Tiếng Anh TP.HCM để nhận ngay học bổng 20% bạn nhé!
Xem thêm các bài viết khác của Horizon TESOL tại đây.
Xuân Nguyên lược dịch.
Nguồn: https://culturesconnection.com/translation-and-artificial-intelligence-a-linguistic-revolution/
