Bài viết này sẽ tạo sự hứng khởi cho quá trình học viết trong lớp. Cũng như làm thế nào để tạo ra một môi trường học viết có mục đích và đáng tin cậy cho học sinh.
Kỹ năng viết trong lớp học
Lần gần đây nhất bạn phải viết là về vấn đề gì? Hãy quay trở lại với câu hỏi này ở đoạn sau nhé!
Hoạt động học viết của học sinh sơ cấp thường xoay quanh việc đọc một đoạn văn và sau đó viết một đoạn văn khác tương tự như vậy. Mục đích của việc này là luyện tập ‘thì hiện tại đơn’ bằng cách viết về những thói quen hằng ngày. Những bài tập viết thường máy móc, lặp đi lặp lại và nằm ở mức độ viết câu, hoặc nhiều hơn là viết đoạn văn. Hầu hết giáo viên thường thiết kế bài tập viết để học sinh luyện tập những dạng bài nhất định. Và các em thường viết chỉ vì để giáo viên kiểm tra và sửa bài.
Viết thật sự
Trở lại câu hỏi ở đoạn trên: Lần gần đây nhất bạn phải viết là về vấn đề gì? Có lẽ là viết một email, một lá thư hoặc đơn giản chỉ là một đoạn ghi chú. Dù đó là gì đi nữa thì luôn cần có một nguồn động lực nhất định đằng sau quá trình viết này. Viết cho người nào đó, viết vì một lý do nào đó, hoặc viết vì muốn nhận được một lời phản hồi mong đợi. Tất cả những việc này đều tốn công sức, năng lượng, nhưng nếu có đam mê, bạn sẽ cảm thấy hứng thú hơn khi viết. Nếu nhìn vào những bài viết đặt nặng hình thức của học sinh và bài viết dùng để giao tiếp như chúng ta hay viết, điểm khác biệt lớn nhất chính là động lực.
Trước khi viết bất kỳ thứ gì bằng tiếng mẹ đẻ, hãy luôn tự hỏi những câu sau đây:
Ai sẽ đọc những thứ tôi viết?
Tôi đang cố gắng đạt được điều gì từ việc viết?
Người đọc sẽ phản hồi như thế nào?
Những câu hỏi này thường rất hữu ích khi được áp dụng vào hoạt động viết trong lớp học vì chúng giúp ta tập trung vào việc giao tiếp hơn là hình thức. Nhưng môi trường lớp học rất khác so với thực tế. Chính vì thế ta phải tạo ra nhu cầu giao tiếp nếu muốn đưa yếu tố này vào các hoạt động viết trong lớp.
Những đặc trưng của một hoạt động viết hấp dẫn
Động lực
Điều quan trọng là phải tạo ra một ngữ cảnh hấp dẫn và thuyết phục. Điều này sẽ thôi thúc học sinh viết. Bằng cách này, việc dạy viết sẽ tương tự như dạy ngữ pháp hay bất kì ‘ngôn ngữ mới’ nào khác.
Tranh ảnh, âm nhạc, các đoạn hội thoại,
tình huống thực tế hay những câu chuyện cũng góp phần tạo nên ngữ cảnh và động lực viết.
Thách thức
Viết không hề dễ dàng. Học sinh trình độ sơ cấp có thể nhụt chí nếu các em nghĩ rằng mình phải viết nhiều. Khi phải viết dưới áp lực thời gian và lượng từ giới hạn thì học sinh sẽ cảm thấy bị thách thức và hào hứng hơn.
Hoạt động tiếp theo
Thực hiện quá trình giao tiếp liên tục, ví dụ như phản hồi lại bài viết của học sinh. Việc này sẽ thú vị hơn là chỉ chỉnh sửa bài viết như thường lệ. Việc sửa bài có thể làm sau đó.
Ba hoạt động luyện viết
Sau đây là ba hoạt động luyện viết với đủ những đặc trưng kể trên.
- “Parents never say…” – “Ba mẹ không hề nói gì …”
Đây là bài tập viết câu mà ngay cả các học sinh ở trình độ thấp vẫn cảm thấy hứng thú.
Tạo động lực
Gợi ra những quy tắc mà bố mẹ học sinh thường hay áp dụng tại nhà. Luyện viết một số quy tắc đó lên bảng, ví dụ ‘Về nhà trước 9 giờ. Đừng ăn quá nhiều bánh quy’.
Hỏi học sinh: ‘Bố mẹ không bao giờ nói gì?’. Sau đó đọc một vài khả năng, ví dụ ‘Đừng dọn phòng của con.’; ‘Xài điện thoại nhiều lên.’, ‘Hãy thức khuya đi.’ Sau đó gợi ý một vài ý tưởng khác.
Đưa ra thử thách
Lập nhóm 4 người gồm có chủ tịch, nhà văn, người bấm giờ và người phát ngôn. Đưa cho mỗi nhóm một tờ giấy lớn. Mỗi nhóm phải nghĩ ra 8 câu mà bố mẹ không bao giờ nói và viết chúng lên giấy. Đặt giới hạn thời gian, nói cho học sinh biết rằng sẽ có một cuộc bình chọn cho nhóm có những quy tắc hay nhất.
Theo sát quá trình
Người chủ tịch dán quy tắc lên trên bảng hoặc tường. Cho lớp đọc tất cả các quy tắc và chọn nhóm quy tắc nào là hay nhất (trừ những câu của nhóm mình). Nếu cần sửa lỗi, bạn có thể giơ bảng lên để ra hiệu và chỉnh sửa riêng cho nhóm.
Hoạt động này lấy cảm hứng từ bài thơ ‘20 điều bố mẹ không bao giờ nói’ của Gervase Phinn.
- ‘Tin xấu’
Tạo động lực
Làm một đoạn radio ngắn với những tin giật gân phù hợp với sở thích của học sinh. Ví dụ như việc trung tâm thể thao sẽ bị dỡ bỏ. Trong bản tin, phát ngôn viên nói rằng đây là việc duy nhất cần phải làm khi một con đường lớn sắp được thi công.
Ý tưởng ở đây là tạo nên một hoạt động hấp dẫn, thực tế để luyện viết. Tranh ảnh của trung tâm thể thao hoặc phát ngôn viên sẽ giúp hoạt động sinh động hơn. Việc chọn hoạt động mà học sinh cảm thấy hứng thú rõ ràng rất quan trọng.
Đưa ra thử thách
Học sinh sau đó làm việc nhóm để viết nháp một lá thư hoặc email ngắn để bày tỏ cảm xúc về kế hoạch đã được đề xuất. Đưa ra nhiều thử thách bằng cách cho học sinh giới hạn thời gian. Đối với học sinh, biết rõ ràng người nhận và lí do viết sẽ giúp các em viết tốt. Hãy theo dõi và giúp đỡ học sinh, nhưng đừng quá bận tâm về sự chính xác vào giai đoạn này.
Theo sát quá trình
Các cặp ‘gửi thư’ tới ngài Chủ tịch. Sau đó học sinh sẽ vào vai ngài Chủ tịch, đọc những lá thư mà các cặp đã viết và cho phản hồi.
- Lá thư cho hiệu trưởng
Tạo động lực
Viết một lá thư nháp cho hiệu trưởng trường bạn hỏi về những ý tưởng để cải thiện ngôi trường. (Tốt nhất là nên xin phép hiệu trưởng trước). Sau đó hãy đọc lá thư.
Đưa ra thử thách
Tiếp theo, học sinh làm việc theo cặp và nghĩ ra 6 điểm mà trường mình cần cải thiện. Họ phải viết nháp một lá thư ngắn gửi cho hiệu trưởng. Một vấn đề có thể xảy ra khi học sinh làm việc theo cặp là chỉ có một người trong cặp viết. Vậy bạn hãy thử vỗ tay cứ mỗi 3 phút trôi qua để học sinh đổi người viết.
Theo sát quá trình
Nếu bạn có thể mời hiệu trưởng hợp tác trong hoạt động viết này thì ông/bà ấy có thể đọc lá thư và phản hồi cho học sinh.
Kết luận
Nếu chúng ta có thể tạo ra ngữ cảnh viết hấp dẫn cho học sinh, như viết cho một người nhất định, vì một lý do cụ thể hoặc một lời phản hồi nào đó, thì những bài viết của các em sẽ tự nhiên hơn rất nhiều. Kết quả đạt được từ hoạt động trên là học sinh sẽ muốn bài viết của họ hay hơn chứ không chỉ vì sợ giáo viên sẽ sửa lỗi của họ.
Lược dịch từ Teaching English bởi Ái Thi
Tham khảo các khóa học tại đây.
