Trong nhiều nền văn hóa, các tín hiệu phi ngôn ngữ cũng có ý nghĩa quan trọng như các tín hiệu ngôn ngữ. Trong một số nền văn hóa, lao ngay vào bàn chuyện kinh doanh mà không có bất kì buổi gặp mặt làm quen nào là điều cấm kị. Một bản dịch hiện hữu có thể chuyển tiếp thông tin bạn có, nhưng người đọc liệu có hiểu thông điệp đằng sau những thông tin ấy theo cách bạn muốn không? Cách truyền đạt thông tin liệu đã phù hợp với văn hóa người đọc? Liệu bài thuyết trình của bạn đã thu hút và gây ấn tượng sâu sắc với khách hàng, hay là, trong trường hợp xấu nhất, có những vấn đề dịch thuật gây khó chịu và xúc phạm khách hàng
Bạn đang làm việc với văn hóa giàu ngữ cảnh và nghèo chữ cảnh?
Vào những năm 1970, nhà nhân chủng học Edward T. Hall đã giới thệu các khái niệm “văn hóa giàu ngữ cảnh” và “văn hóa nghèo ngữ cảnh”. Trong tác phẩm “Beyond Culture” của mình, tác giả Hall đã mô tả hai mối quan hệ văn hóa thường thấy khi truyền đạt thông tin.
- Các nền văn hóa giàu ngữ cảnh: Phần lớn giao tiếp xã hội thể hiện thông qua cả lời nói, chữ viết và các yếu tố ngữ cảnh như ngôn ngữ cơ thể, giọng nói, thậm chí cả vị trí hoặc tư thế đứng.
- Các nền văn hóa nghèo ngữ cảnh: Thông tin chủ yếu được truyền đạt thông qua lời nói trực tiếp và các quy tắc ngôn ngữ tường minh.
Các nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật cần nhớ rằng người dân ở các quốc gia khác nhau giải mã thông tin theo cách khác nhau, thường dựa trên kỳ vọng văn hóa của họ.
VĂN HÓA GIÀU NGỮ CẢNH
Tác giả Hall đưa các quốc gia Trung Đông, Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ vào danh sách các quốc gia giàu ngữ cảnh. Ở những quốc gia này, ngôn ngữ thường hoa mỹ. Các chủ đề trò chuyện thường ít trực tiếp và khá trang trọng. Có chuyện kể rằng, một nhà lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản đã phàn nàn với người đồng cấp Mỹ của mình rằng “Khi chúng tôi nói một nhưng hiểu được mười, nhưng ở đây các anh nói mười để hiểu một”.
VĂN HÓA NGHÈO NGỮ CẢNH
Ngược lại, với Bắc Mỹ và Tây Âu – những nền văn hóa nghèo ngữ cảnh, chúng ta cần đi thẳng vào trọng tâm vấn đề. Tính hình thức và ngôn từ hoa mỹ ít đến mức bạn sẽ cảm thấy khó chịu bởi ưu tiên hàng đầu với các nền văn hoá nàỳ là xác định vấn đề và giải quyết nó. Những từ ngữ chính xác và trực diện rất được ưa chuộng và mong đợi.
Mặc dù không có nền văn hóa nào hoàn toàn giàu hay nghèo ngữ cảnh nhưng quan trọng nhất cần nhớ chính là phải hiểu về đối tượng giao tiếp trước khi hành động.
Tóm lại, việc dịch thuật không chỉ đơn giản là hoán đổi ngôn từ mà còn là sự giao tiếp của các nền văn hoá khác nhau. Đây chính là điểm mà bản dịch máy không thể so sánh với bản dịch của con người.
Hiểu cách văn hóa tác động đến phong cách viết
Ngữ cảnh văn hóa khiến chúng ta cân nhắc số lượng chi tiết cần để thể hiện rõ quan điểm của mình. Những bài viết từ một nền văn hóa giàu ngữ cảnh thường cho rằng mọi người đều đã hiểu ý nghĩa và ngữ cảnh nên thường không bao gồm các chi tiết mà người đọc cần để hiểu nền tảng của lập luận hoặc cơ sở của giái pháp.
Còn các nền văn hóa nghèo ngữ cảnh có xu hướng cho rằng mọi người hiểu văn bản theo chính xác những gì được nói. Họ quên mất rằng thông tin có thể được hiểu theo một cách hoàn toàn khác dựa trên ngữ cảnh văn hóa của người đọc.
Độ chính xác của bản dịch không chỉ là việc chọn đúng từ mà còn là việc đảm bảo người đọc tiếp nhận đúng thống điệp muốn truyền đạt.
VÍ DỤ, một hợp đồng kinh doanh từ một nền văn hóa giàu ngữ cảnh có thể không bao gồm thông tin chính xác như những nền văn hóa nghèo ngữ cảnh mong đợi bởi vì nhiều yếu tố của hợp đồng đã được ngầm hiểu. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề khi người đọc áp dụng những “giả định” đó vào thực tế.
Cũng là hợp đồng ấy, nếu được viết từ góc độ của người từ văn hóa nghèo ngữ cảnh toát ra vẻ đáng nghi hoặc khiếm nhã đối với người đọc từ văn hóa giàu ngữ cảnhvì ngôn từ được dùng quá rõ ràng và thẳng thắn.
Thu hẹp khoảng cách văn hoá bằng sự thấu hiểu
Nếu không chắc chắn, hãy nghiên cứu văn hóa mà bạn đang chuyển ngữ. Điều chỉnh phong cách viết để đảm bảo việc tiếp nhận và hiểu thông tin theo đúng ý tưởng bạn muốn truyền đạt. Bạn có thể tập hợp các bài viết tương tự được đánh giá tốt và lấy làm mẫu. Hoặc một cách khác là nói chuyện với người quen thuộc với văn hóa này và nhận phản hồi về tài liệu vừa dịch trước khi gửi đi.
Nếu không có thời gian hoặc nguồn lực để nghiên cứu, hãy chọn các dịch vụ dịch thuật tốt chuyên về ngôn ngữ, văn hóa và thị trường ngách mà bạn đang quan tâm.
THÍCH ỨNG VỚI CÁC NỀN VĂN HÓA KHÁC NHAU
Nếu muốn dịch một bài báo về sức khỏe tim mạch sang tiếng Nhật, bạn nên tìm người am hiểu không chỉ ngôn ngữ mà còn cả văn hóa Nhật Bản và chuyên ngành tim mạch. Một nhà hóa sinh sẽ muốn một chuyên gia hóa sinh dịch tài liệu của họ, nhưng điều quan trọng không kém là đảm bảo rằng người dịch hiểu văn hóa và thông thạo ngôn ngữ đích.
Mọi người nói tiếng Anh trên khắp thế giới nhưng diễn giải mọi thứ theo các cách khác nhau. Tương tự như vậy, ngữ cảnh văn hóa của người đọc khiến văn bản được hiểu theo nhiều cách khác nhau nếu như họ chuẩn bị kiến thức về đúng lĩnh vực.
NHỮNG HIỂU LẦM
Mức độ thông thạo trong việc nói, đọc và viết khác nhau, và ngữ cảnh văn hóa của người đọc ảnh hưởng rất nhiều đến việc hiểu và diễn giải thông tin. Do sự khác biệt giữa ngôn ngữ giàu ngữ cảnh và nghèo ngữ cảnh, tài liệu được dịch sang tiếng Thụy Điển, tiếng Pháp, tiếng Đức và tiếng Nhật có khả năng bị hiểu nhầm khá cao và khiến lượng thông tin nhận được ở các nền văn hóa này là khác nhau.
Kết luận
Bằng cách tìm kiếm các dịch vụ dịch thuật có trình độ cao, thông thạo văn hóa và chuyên môn, độ chính xác của bản dịch sẽ tăng lên theo cấp số nhân. Nếu không làm như vậy, việc kinh doanh của bạn sẽ có thể là thảm họa. Chỉ cần một hình ảnh được hiểu là xúc phạm, một khẩu hiệu bị tách ra khỏi ngữ cảnh hoặc một giả định được áp dụng, là mọi thứ trật bánh khỏi con đường xinh đẹp. Điều này không có nghĩa rằng người đọc không đủ thông minh để hiểu thông tin, nhưng chỉ trí thông minh là chưa đủ để họ tin vào thông tin họ nhận được từ ngôn từ thẳng thắn, logic và dễ hiểu của bạn.
Hãy đến với khóa học Biên Phiên dịch của Trung tâm Ngoại ngữ Báo chí (JFL) để được tư vấn và làm việc với những chuyên gia dịch thuật hàng đầu để xử lí những vấn đề văn hóa một cách thông minh khi biên phiên dịch.
