Dù đã trải qua nhiều năm học tiếng Anh, phần lớn học viên Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong việc phát âm chuẩn và tự nhiên. Lỗi phát âm không chỉ cản trở giao tiếp hiệu quả mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển toàn diện của các kỹ năng nghe – nói. Vậy đâu là nguyên nhân sâu xa? Trong tập đầu tiên của chuỗi Expert Voice, thầy Lê Nhật Duy – chuyên gia giảng dạy phát âm tại Horizon TESOL – đã chỉ ra 4 yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến khả năng phát âm của người học Việt Nam. Bài viết sau đây sẽ tổng hợp nội dung chia sẻ dưới góc nhìn chuyên môn, đồng thời gợi mở hướng giảng dạy phù hợp dành cho giáo viên.
Khác biệt hệ thống âm vị giữa tiếng Việt và tiếng Anh
Ngôn ngữ là sự phản ánh cấu trúc âm học của từng cộng đồng. Trong khi tiếng Việt là ngôn ngữ đơn âm và có số lượng âm vị tương đối giới hạn, thì tiếng Anh sở hữu hệ thống âm thanh đa dạng và phức tạp hơn nhiều.
Sự thiếu vắng các âm vị đặc trưng trong tiếng Việt
Một số phụ âm trong tiếng Anh hoàn toàn không tồn tại trong tiếng Việt, dẫn đến tình trạng học viên không có cơ chế nhận diện hoặc phát âm chính xác. Điển hình là âm /θ/ trong từ thank hay âm /ð/ trong this, thường bị thay thế bằng âm /t/ hoặc /d/. Tương tự, các âm bật môi như /p/, /b/ ở vị trí đầu hoặc cuối từ cũng gây nhầm lẫn hoặc bị nuốt âm hoàn toàn.
CÓ THỂ BẠN CẦN BIẾT: 5 TRÒ CHƠI LUYỆN NGHE TẠO BẰNG AI CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH
Gợi ý dành cho giáo viên
-
Tập trung dạy học viên phân biệt âm vị chưa từng gặp trong tiếng Việt
-
Hướng dẫn sử dụng cơ quan phát âm (răng, môi, lưỡi) qua hình ảnh, video
-
Luyện tập phân biệt âm gần đúng (minimal pairs) qua bài tập nghe – nói có hướng dẫn
Tiếng Việt thiên về âm điệu – Tiếng Anh đề cao trọng âm
Tiếng Việt là ngôn ngữ có thanh điệu (tonal language), trong đó mỗi từ đơn có thể mang ý nghĩa khác nhau tùy vào dấu thanh (sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng). Điều này tạo ra một phản xạ đặc trưng: người Việt chú trọng vào giai điệu khi nói, thay vì nhấn mạnh vào từ trọng tâm.
Hệ quả khi học viên không nắm rõ trọng âm trong tiếng Anh
Với tiếng Anh – một ngôn ngữ mang tính chất stress-timed, vị trí trọng âm đóng vai trò quyết định trong việc người nghe có thể hiểu đúng thông điệp hay không. Khi học viên không xác định đúng trọng âm từ hoặc câu, ngữ điệu trở nên rời rạc, thiếu tự nhiên và dễ gây hiểu lầm.
Hướng giảng dạy đề xuất
-
Kết hợp dạy trọng âm từ và trọng âm câu trong mỗi buổi học phát âm
-
Sử dụng kỹ thuật shadowing để học viên “bắt chước” nhấn trọng âm đúng
-
Lựa chọn tài liệu nghe bản ngữ để làm quen với mô hình ngữ điệu chuẩn
Khoảng cách giữa cách viết và cách đọc trong tiếng Anh
Tiếng Việt là hệ thống ngữ âm – chữ viết gần như đồng nhất: viết sao đọc vậy. Trong khi đó, tiếng Anh là ngôn ngữ vay mượn từ nhiều nguồn khác nhau (Latin, Germanic, French…), dẫn đến việc chính tả và phát âm không tuân theo một quy tắc cố định.
Sự mâu thuẫn giữa hình thức và âm thanh
Những từ như choir hay receipt là ví dụ điển hình cho việc học viên đọc sai vì bị chi phối bởi mặt chữ. Khi người học không có thói quen tra phiên âm hoặc nghe mẫu âm chuẩn, họ sẽ vô thức đọc theo “cảm tính”, dẫn đến việc sai ngay từ lần đầu tiếp xúc.
CÓ THỂ BẠN CẦN BIẾT: 5 PHÚT SOẠN LESSON PLAN BẰNG AI CỰC HIỆU QUẢ CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH TRẺ EM
Vai trò của giáo viên trong việc xây dựng nhận thức ngữ âm
-
Khuyến khích học viên học từ mới luôn kèm phiên âm quốc tế
-
Dạy quy tắc biến âm phổ biến (silent letters, consonant clusters…)
-
Ưu tiên các bài học kết hợp giữa đọc – nghe – phát âm
Ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ trong quá trình phát âm
Can thiệp từ tiếng mẹ đẻ là một yếu tố phổ quát – nhưng cần nhận diện để điều chỉnh
Tiếng mẹ đẻ ảnh hưởng trực tiếp đến cách học viên hình thành âm thanh trong một ngôn ngữ mới. Trong trường hợp người học Việt Nam, ảnh hưởng này thể hiện rõ qua việc:
-
Không phát âm âm cuối, ví dụ như bỏ âm /s/, /t/, /d/ trong các từ kết thúc bằng phụ âm
-
Không nhấn nội dung trọng điểm trong câu, khiến câu nói thiếu nhịp điệu và gây khó hiểu cho người nghe
Gợi ý cho giáo viên cải thiện thói quen này
-
Dạy học viên phát âm từng phần (segmental features) và ngữ điệu (suprasegmental features)
-
Thường xuyên sử dụng kỹ thuật chấm lỗi có phản hồi cụ thể về âm cuối, trọng âm
-
Tạo môi trường học “an toàn về tâm lý” để học viên dám luyện nói, dám phát âm sai để sửa
CÓ THỂ BẠN CẦN BIẾT: XỬ LÝ KHÉO LÉO CÁC TÌNH HUỐNG KHI NÓI CHUYỆN VỚI PHỤ HUYNH
Định hướng chuyên môn: Từ lý thuyết đến thực tiễn lớp học
Việc nắm rõ các nguyên nhân ảnh hưởng đến phát âm của học viên không chỉ giúp giáo viên dạy tốt hơn mà còn xây dựng phương pháp sư phạm phù hợp với bối cảnh người học tại Việt Nam. Điều quan trọng là chuyển đổi từ nhận thức sang hành động – cụ thể hóa bằng chiến lược giảng dạy thực tiễn, đa kênh và mang tính cá nhân hóa.
Dạy tốt kỹ năng phát âm thông qua kinh nghiệm của chuyên gia đã giảng dạy hơn 15 năm – Thầy Lê Nhật Duy tại EP1 Expert Voice:
Phát âm không chỉ là một kỹ năng ngôn ngữ mà còn là một quá trình điều chỉnh thói quen nghe – nói – tư duy. Việc hiểu được gốc rễ những rào cản về phát âm sẽ giúp giáo viên tiếng Anh xây dựng lộ trình học tập hiệu quả, đặc biệt khi giảng dạy cho người học bản ngữ tiếng Việt.
Tìm hiểu sâu hơn qua chia sẻ từ chuyên gia – Mời quý thầy cô theo dõi Episode 1 – Expert Voice cùng thầy Lê Nhật Duy để tiếp cận góc nhìn chuyên môn thực tế, nhiều ví dụ sinh động và chiến lược áp dụng trong lớp họC!
XEM NGAY TẠI: PHÁT ÂM KHÔNG CẦN QUÁ CHUẨN, CHỈ CẦN ĐỦ HIỂU? – THẦY LÊ NHẬT DUY
Trở thành giáo viên Tiếng Anh chuyên nghiệp với TESOL Diploma 120H tại Horizon TESOL:
Nội dung khóa học:
- Nền tảng Sư phạm và các phương pháp giảng dạy từ cổ điển đến hiện đại
- Kỹ thuật đứng lớp và làm chủ lớp học, sử dụng hiệu quả các giáo cụ trong lớp
- Xây dựng Lesson Plan bài bản bằng cách ứng dụng công nghệ AI
- Xây dựng phong thái đứng lớp chuyên nghiệp
- Kho tàng trò chơi cho mọi đối tượng học viên
- Mở rộng nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực giảng dạy, đủ nền tảng để học thạc sĩ TESOL trong tương lai
TÌM HIỂU NGAY: KHÓA HỌC TESOL DIPLOMA 120H THEO TIÊU CHUẨN QUỐC TẾ
Điểm nổi bật của khóa học:
- Được giảng dạy bởi đội ngũ Thạc sĩ, Tiến sĩ giáo dục có trên 10 năm kinh nghiệm giảng dạy
- Chương trình học bài bản, xây dựng theo chuẩn TESOL International Framework
- Có học phần KIẾN TẬP kéo dài 30H tại các trung tâm Anh ngữ uy tín là đối tác của Horizon TESOL
- Cộng đồng học viên Horizon TESOL Alumni 1000 thành viên – nơi chia sẻ kiến thức giảng dạy và cơ hội việc làm
Đối tượng tham gia khóa học:
- Sinh viên hoặc đã tốt nghiệp chuyên ngành tiếng Anh
- Người có nền tảng tiếng Anh vững chắc
- Người đang làm việc trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh
- Người trái ngành mong muốn chuyển sang giảng dạy Tiếng Anh nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu
- Giáo viên đã đi dạy lâu năm cần bổ sung kiến thức và các phương pháp giảng dạy hiện đại
- Giáo viên đã đi dạy nhưng chưa có chứng chỉ Sư phạm để thăng tiến lên các vị trí cao hơn
- Người đang mong muốn học lên Thạc sĩ TESOL trong tương lai
Bài viết liên quan
