Thang đo nhận thức của Bloom đóng vai trò quan trọng trong nền giáo dục kể từ năm 1956. Nếu như bạn quyết định theo đuổi nghề giáo, bạn có thể đã tích luỹ kha khá kiến thức về Thang đo nhận thức của Bloom. Nếu chưa thì ít nhất bạn có thể dễ dàng tìm hiểu thêm về nó trên mạng.
Bạn cần lưu ý rằng các giai đoạn trong thang đo nhận thức của Bloom có thể có các tên gọi khác nhau tùy thuộc vào bài viết bạn đọc. Nhưng đừng quá lo lắng. Bạn sẽ không gặp quá nhiều trở ngại nếu tuân thủ theo trình tự dưới đây khi thiết kế giáo án eLearning.
1. Kiến thức
Đây là giai đoạn cơ bản nhất. Bạn truyền đạt kiến thức và mong rằng học viên sẽ tiếp thu. Đây là một trong những giai đoạn dễ thực hiện nhất trong môi trường eLearning. Bạn có thể chia sẻ một video hoặc một đoạn văn bản và đặt câu hỏi nhỏ ở cuối để đảm bảo rằng học viên đã tiếp nhận những thông tin phù hợp. Học viên chỉ cần trả lời câu hỏi liên quan đến video thay vì phải nghiên cứu thêm bên ngoài.
2. Nhận thức
Đây chính là giai đoạn bạn cần kiểm tra kiến thức của mình. Hãy nhớ rằng, “knowledge – kiến thức” chỉ dừng lại ở mức “biết” một cái gì đó. Còn “comprehension – nhận thức” chạm tới ngưỡng “hiểu” một cái gì đó. Bạn có thể dễ dàng triển khai giai đoạn này trong môi trường eLearning.
Phạm vi bài viết này sẽ không hướng dẫn cụ thể cách thực hiện giai đoạn trên vì còn phụ thuộc vào phong cách riêng của mỗi giáo viên. Tuy nhiên, bạn nên chuẩn bị cho mình các công cụ để đặt câu hỏi cho học viên. Bạn cứ thoải mái sử dụng và điều chỉnh chúng sao cho phù hợp. Việc này nhằm đảm bảo học viên đã tiếp nhận và hiểu rõ thông tin mà bạn truyền đạt.
Hãy nhớ rằng, các mục tiêu SMART của bạn sẽ phát huy tác dụng ở đây. Bất kì biện pháp nào bạn cần làm đều phải:
• Specific: Rõ ràng
• Measurable: Vừa phải
• Achievable: Có tính khả thi
• Relevant: Thích hợp
• Time-based: Có thời gian cụ thể
Nếu muốn, bạn có thể loại bỏ mục cuối trong số các mục tiêu SMART vì sẽ khó hoàn thành mọi thứ theo đúng thời gian đã định trong môi trường eLearning.
3. Vận dụng
Đến với giai đoạn này, mọi thứ dường như trở nên “khó nhằn” hơn, nhất là trong môi trường eLearning. Đó là bởi vì hình thức học tập trực tuyến có thể có những hạn chế gây khó khăn cho việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Một số giáo viên sẽ chọn cách “phỏng vấn” học viên. Họ muốn biết các học viên của mình đã áp dụng kiến thức vào cuộc sống hàng ngày như thế nào. Ý tưởng này không tồi chút nào, nhưng tiếc là chúng ta lại không xác thực được.
4. Phân tích
Đây là giai đoạn mà một người bắt đầu có hiểu biết vững chắc về chủ đề đang học.
Trong môi trường học tập thông thường, giáo viên hay người hướng dẫn thường đặt ra những câu hỏi với với rất ít thông tin liên quan đến ngữ cảnh và học viên phải tự tìm hiểu nội dung đó trước khi đưa ra câu trả lời. Mặc dù bạn có thể làm được điều này thông qua môi trường học tập trực tuyến, nhưng chúng tôi nghĩ rằng có một cách khác tốt hơn.
Hầu hết các hệ thống giáo dục trực tuyến sẽ có sẵn một bảng thảo luận để tạo điều kiện cho các học viên có thể tương tác và trao đổi với nhau. Điều này rất tuyệt, bởi vì ai cũng có thể vào và hỏi xin ý kiến (hãy khuyến khích họ làm việc này), và các học viên còn lại có thể đưa ra giải pháp cho vấn đề đó. Điều này thật sự không đúng quy cách, nhưng nó chắc chắn thỏa mãn được tiêu chí phân tích. Bạn còn có thể đánh giá họ dựa trên vấn đề này. Một trong những cái hay nhất của những diễn đàn trao đổi và thảo luận đó chính là bạn sẽ nhận ra được mình còn thiếu sót chỗ nào. Điều này có thể thay đổi cách biên soạn giáo án.
5. Đánh giá
Bởi vì giai đoạn cuối có những giới hạn nên hầu hết việc đào tạo và hướng dẫn theo hình thức eLearning sẽ kết thúc tại đây. Sẽ rất tuyệt vời nếu chúng ta có thể đến được bước này. Với eLearning, việc đánh giá có thể diễn ra dưới một số hình thức khác nhau. Nhiều người sẽ chọn đi theo hướng đánh giá của mục tiêu SMART bởi nó có thể chỉ ra khả năng tiếp thu thông tin của học viên tốt như thế nào. Tuy nhiên, vẫn còn có các hướng đi khác. Rất nhiều khóa học hàng đầu trên thị trường khuyến khích những người đã hoàn thành khoá hướng dẫn cho các học viên mới. Họ có thể vào vai một giáo viên và sử dụng bảng thảo luận. Tất nhiên, người dẫn dắt khóa học vẫn phải giám sát quá trình này một cách cẩn thận, nhằm đảm bảo tính hiệu quả mà nó mang lại. Cho dù hiệu quả không cao lắm nhưng đạt được điều đó thì việc đánh giá thường xuyên cũng sẽ mang lại kết quả, mặc dù cách làm này sẽ phụ thuộc nhiều vào chủ đề đang bàn luận.
6. Sáng tạo
Đây là giai đoạn cuối cùng của học thuyết phân loại của Bloom, nhưng hầu hết mọi người sẽ không đạt được đến đây bởi nó cực kỳ khó áp dụng vào môi trường học tập trực tuyến. Ở giai đoạn này, mọi người sẽ bắt đầu kết hợp hoàn toàn những khái niệm mà họ đã học được để tạo ra khái niệm hay cấu trúc mới. Cách duy nhất để áp dụng trong môi trường eLearning chính là lên lịch cho các buổi họp nhóm. Làm luận có thể mang lại hiệu quả, nhưng chúng tôi không cảm thấy rằng điều này thúc đẩy bất kỳ tính xã hội thực sự nào. Đạt được đến giai đoạn này là điều tuyệt vời, bởi nó chứng tỏ rằng học viên có tiềm năng định hình hoạt động giảng dạy của mình. Bạn sẽ kinh ngạc khi thấy rất nhiều ý tưởng tại thời điểm này.
Hãy nhớ rằng: khi việc học trực tuyến thay đổi với một tốc độ nhanh chóng, nhiều giai đoạn trong đây sẽ phần nào bị ảnh hưởng. Các công nghệ tân tiến sẽ hỗ trợ các giáo viên và người hướng dẫn xích lại gần hơn với Thang đo nhận thức của Bloom nguyên bản. Mặc dù vẫn còn một vài hạn chế, nhưng nó sẽ hỗ trợ bạn triển khai nhiệm vụ dễ dàng hơn cho bản thân và các học viên.
Minh Thư lược dịch