Quá trình học ngoại ngữ rất gian nan, nhưng theo tôi, một khi người học đã bắt đầu kết bạn với học sinh từ nước khác thì họ đã đạt được một bước tiến lớn. Điều này không chỉ thể hiện sự tự tin của người học đó và cải thiện chất lượng của một chuyến du học mà còn đánh dấu khả năng tiếp thu ngôn ngữ ở một mức nhất định. Cụ thể hơn, vốn từ và kỹ năng áp dụng ngôn ngữ trong giao tiếp đã đủ để phá vỡ rào cản về văn hóa, cho phép người học hòa nhập với học sinh từ các quốc gia khác.
Tuy nhiên, không phải tự nhiên mà quá trình cọ xát văn hóa này diễn ra. Mỗi du học sinh đều mang các tư tưởng định sẵn về nền văn hóa của nước mình cũng như các dân tộc, văn hóa trên thế giới. Điều này có thể hình thành một tính cách cởi mở hoặc bảo thủ, vì vậy với vai trò giáo viên, chúng ta cần nhạy với những quan điểm của học sinh cũng như khích lệ những tình bạn mới giữa những học sinh khác quốc tịch.
Một trong những yếu tố hạn chế một lớp học chan hòa là sự hình thành các nhóm quốc tịch – một cộng đồng riêng của những học sinh cùng quốc gia, sau một thời gian trở nên khép kín và tách biệt. Sau đây tôi xin được đưa vài cách để phòng tránh việc này:
1.Bạn không còn ở nhà
Tôi thường nhấn mạnh rằng cần hạn chế sử dụng ngôn ngữ gốc khi học ngoại ngữ vì người học cần nhớ họ đang ở trong một môi trương, một cộng động khác, dù cho xung quanh họ có nhiều người đồng hương. Bạn có thể vui vẻ nhắc học sinh: “Nhìn ra ngoài xem, chúng ta đang ở đâu?” (Cách này khá hiệu quả khi tôi dạy một trường ở Boston vì ngoài sân có một lá cờ Hoa Kì đứng sừng sững). Một cách khác là cho người học tính xem họ đang cách đất mẹ bao nhiêu dặm để tạo nên một ý nghĩ về khoảng cách với môi trường cũ, tuy nhiên cũng không nên làm họ quá nhớ nhà.
2.Ai cũng giống nhau
Đầu khóa học, giáo viên nên tổ chức một vài hoạt động để người học làm quen với nhau qua các câu hỏi ngắn, đơn giản nhưng thú vị (Bạn thích đội bóng nào?, Hồi ở nhà thì bạn thích đi đâu chơi?, Khi đi xa thì ba mẹ bạn có lo không?). Dần dần học sinh sẽ nhận ra rằng ai cũng có những suy nghĩ, lo âu vô cùng gần gũi, bất kể ranh giới địa lý hay văn hóa. Nếu thành công thì không ai cần cảm thấy phải tìm điểm chung trong các nhóm quốc tịch nữa.
3.Quản lý từ nhà trường
Thường thì những trường có bộ phận học vụ hiệu quả sẽ cố gắng xếp học sinh sao cho mỗi lớp đều có sự đa dạng về sắc tộc, tuy nhiên đôi khi việc này không khả thi (hoặc nhà trường không chú trọng). Dù sao đi nữa thì giáo viên nên yêu cầu không để cho lớp mình chỉ có học sinh của một quốc gia và hạn chế việc người học ở homestay với những gia đình nói cùng ngôn ngữ.
Dù không muốn nói ra nhưng thực tế đã cho tôi thấy rằng học sinh Trung Quốc có xu hướng hình thành nhóm quốc tịch nhiều nhất. Điều này cũng dể hiểu vì quốc gia này ít tiếp xúc với người nước ngoài cộng với tư tưởng truyền thống, ít cởi mở và khả năng ngoại ngữ còn hạn chế. Do đó, những học sinh Trung Quốc cần được dẫn dắt sát sao hơn. Tuy nhiên, hãy cẩn thận với tình huống một lớp học đa sắc tộc tranh luận hùng hồn còn hai học sinh Trung Quốc ngồi ngẩn ngơ – cố gắng giúp đỡ họ và làm cho lớp chậm lại khi tranh luận.
4.Quản lý trong lớp học
Giáo viên cần sắp xếp chỗ ngồi để các học sinh nói cùng thứ tiếng ngồi cách xa nhau (Ví dụ như học sinh Chile và Tây Ban Nha). Đôi khi điều kiện lớp sẽ không cho phép nhưng dù sao học sinh cũng sẽ hiểu được rằng họ cần phải sử dụng ngoại ngữ đang học. Tuy nhiên đối với các công việc phức tạp như thuyết trình, nghiên cứu.
5. Xây dựng các mối quan hệ
Khi tôi dạy một lớp 10 em, tôi cho các em chơi trò “Tìm nước của bạn học trên bản đồ”. Các hoạt động khác để các em có thể tìm hiểu về bạn bè cũng như nền văn hóa của nhau là phỏng vấn, thuyết trình, v.v Tuy nhiên bước đầu tiên học sinh nên biết bạn mình đến từ nước nào. Có thể bạn sẽ bắt gặp vài phản ứng bất ngờ, ví dụ như “Iceland có người sống đó hả?!”.
6.Kể chuyện
Tôi thường hay kể một câu chuyện về ba học sinh du học: học sinh A ngại làm quen với người khác và chỉ chơi với những ai cùng quốc gia, học sinh B có một nhóm bạn nước ngoài còn học sinh C thì kết thân với tất cả mọi người một cách mạnh dạn. Sau đó tôi hỏi các em “Theo các em ai là người sẽ đạt được thành công?”. Bên cạnh đó tôi cũng chia sẽ những kinh nghiệm từ thực tế của bản thân: khi đi du lịch cùng bạn, chúng tôi chỉ nói chuyện với nhau và không học được gì mới, ngược lại khi đi một mình thì cơ hội hòa mình vào nền văn hóa của địa điểm du lịch đó lại cao hơn. Học sinh thường rất tin những câu chuyện mà người kể đã trực tiếp trải nghiệm.
Việc khuyến khích học sinh thường xuyên và liên tục sẽ đem lại kết quả khả quan hơn là bắt buộc các em phải theo khuôn mẫu. Đối với nhiều học sinh, lợi ích lớn nhất của chuyến du học có thể sẽ là một cách nhìn thế giới mới mẻ hơn, không còn những tự ti và lo lắng.
Tham khảo khóa học TESOL tại đây.
