NẾU BẠN LÀM VIỆC Ở NƯỚC NGOÀI, RẤT CÓ THỂ BẠN SẼ ĐƯỢC MỜI ĐẾN CÁC TRƯỜNG HỌC, LỄ KỶ NIỆM VÀ CÁC SỰ KIỆN ĐẶC BIỆT KHÁC Ở ĐỊA PHƯƠNG.
Bạn có thể được yêu cầu đến trao giải tại một cuộc thi tiếng Anh, giảng mẫu ở một trường trung học, dự lễ khai trương một toà nhà mới, hoặc thậm chí là dự lễ ra mắt một đài truyền hình địa phương. Đây có thể là cơ hội tuyệt vời để gặp gỡ nhiều người và tận mắt nhìn thấy các khu vực không thể tiếp cận được của đất nước. Chúng tôi cũng được khuyên là nên cảnh giác để không bị kẻ xấu lợi dụng. Kinh nghiệm làm việc ở vùng nông thôn Trung Quốc đầy thách thức đã dạy tôi cách ứng biến trong những tình huống này, từ đó giúp tôi giữ được các mối quan hệ quan trọng và nhân phẩm của mình.
THỬ ÁP DỤNG 5 CHIẾN THUẬT NÀY KHI KẾ HOẠCH BẤT NGỜ THAY ĐỔI
1. NÊN CẨN THẬN
Chiến thuật này nghe có vẻ đáng sợ, nhưng tự hỏi bản thân rằng ai đưa cho bạn lời mời, và lí do tại sao. Nếu người đó là một người bạn, hoặc một đồng nghiệp đáng tin cậy, thì bạn có thể tin tưởng rằng họ sẽ không khiến bạn rơi vào tình huống xấu hổ, ví dụ như bạn vốn được mời đến “gặp hiệu trưởng để ăn trưa”, lúc đến nơi mới vỡ lẽ rằng bạn sẽ dạy ứng khẩu cho 150 học sinh trung học đang tập trung ở hội trường hoặc nhân viên đài phát thanh đang chờ để phỏng vấn bạn bằng tiếng nước ngoài, mà không thông báo hoặc cho bạn chuẩn bị trước. Do đó, hỏi càng kĩ về sự kiện càng tốt vì xét cho cùng, bạn là người đang làm ơn cho bạn bè.
Nếu một người hoàn toàn lạ mặt mời bạn tham dự một sự kiện – chuyện này thường xuyên xảy ra thông qua một người trung gian mà bạn có quen – có nghĩa là ngay từ đầu bạn đã chấp nhận rằng mình không thể nắm trong tay mọi việc.
2. CHUẨN BỊ TINH THẦN CHO TÌNH HUỐNG BẤT NGỜ
Tất cả các tình huống bất ngờ đều có thể ập tới bất cứ lúc nào. Sau khi hoàn tất một bài giảng mẫu theo như kế hoạch, tôi được thông báo rằng, vì là nhạc sĩ, tôi sẽ biểu diễn một bài hát cho lớp học. Bạn có thể thích, nhưng tôi thì không! Sau một photo opportunity (tạm dịch: cơ hội đóng kịch ghi ảnh) như thỏa thuận thì một chiếc minivan bỗng dưng từ đâu đến, một chuyến thăm viếng bất ngờ đến nhà máy địa phương, hoặc một công trình kiến trúc mới chào mừng chiến thắng lịch sử, hoặc nhà ở được bảo tồn của một nhà thơ nổi tiếng. Đây có thể là những dịp tuyệt vời – tôi sẽ không bao giờ quên chuyến viếng thăm tự phát đến nhà máy rượu Mao Đài nổi tiếng ở tỉnh Quý Châu. Nhưng mọi việc không phải lúc nào cũng suôn sẻ như vậy, ví dụ như khi một bài giảng mẫu 45 phút trở thành một buổi huấn luyện bóng đá cho các cụ ông một trăm tám mươi tuổi, tiếp theo đó là bữa ăn trưa thứ hai thịnh soạn và sau cùng là làm gia sư Tiếng Anh vô điều kiện cho con gái của ông Chủ tịch Đảng. Một đồng nghiệp ở VSO có nói với tôi: “Những chuyện lạ lùng nhất đều có thể xảy ra”.
Tôi luôn cảm thấy rằng ta nên học cách mỉm cười trước khó khăn. Dù mọi chuyện có tồi tệ thế nào đi chăng nữa, ít nhất bạn bỏ túi được một câu chuyện hay ho.
3. LỜI NÓI DỐI VÔ HẠI
Sự trung thực là một phẩm chất tuyệt vời, nhưng phải chấp nhận một chân lý: lời nói dối vô hại giải quyết êm thấm nhiều vấn đề. Bữa tối thịnh soạn với cả nhóm tôi là một phần quan trọng trong chuyến viếng thăm các trường học và thị trấn ở Trung Quốc, nhưng từ chối một bữa đại tiệc vì ‘đau dạ dày’ hoàn toàn chấp nhận được. Giải thích rằng bạn không thể uống bia rượu do ‘lời khuyên của bác sĩ’, hầu hết sẽ chẳng ai nghi ngờ bạn. Tuyên bố bạn là một người ăn chay vì theo đạo là cách trốn tránh khéo léo và không xúc phạm ai cả, đặc biệt là khi bạn được mời ăn một loại thịt mà thậm chí bạn còn không biết tên gọi là gì. Còn nếu bạn muốn chiều lòng mọi người mà ăn thanh quản bò hoặc huyết lợn và giả vờ khen lấy khen để, hoặc uống một chục ly rượu đặc sản địa phương tuy sẽ nhanh chóng đem lại cho bạn nhiều bạn bè mới, nhưng đừng phá vỡ quy tắc của chính mình, hoặc bỏ mặc sức khỏe bản thân chỉ để làm vừa lòng người khác.
Thời gian cũng là một cái cớ hay. Hãy thống nhất giờ giấc ngay từ đầu để tránh vui chơi quá độ. Mong đợi một cuộc điện thoại gọi từ nhà là một lý do chính đáng, trong khi mệt mỏi là một cách khéo léo để tránh né các sự kiện vào buổi tối, hoặc nếu không nghĩ ra được cớ gì khác, chỉ đơn giản giải thích rằng mình có một ‘cuộc hẹn’ và phải về nhà đúng giờ. Chắn hẳn ai cũng sẽ thông cảm nếu cứ cách vài phút bạn lại liếc nhìn đồng hồ. Nếu bạn đã có một khoảng thời gian tuyệt vời, đừng quên nói ra. Nếu không, cứ chọn thứ bạn ít thấy phiền nhất để khen ngợi. Đối với tôi, cách tốt nhất để kết bạn là cảm ơn mọi người vì đã chu đáo giúp tôi tìm hiểu môi trường mới.
4. LUÔN TRONG TƯ THẾ SẴN SÀNG
Nếu bạn tranh thủ được cảm tình của chủ nhà, từ chối sẽ càng dễ dàng. Trang bị một chút kiến thức địa phương, nếu có thể. Đối với các chuyến thăm của chúng tôi đến những trường học vùng sâu vùng xa thuộc Trung Quốc, tôi có cố gắng tìm thông tin đề cập đến nơi này trong lịch sử Trung Quốc, ví dụ như một trạm dừng chân trên Vạn lý Trường chinh những năm 1930 hoặc một nghệ sĩ nổi tiếng đã được sinh ra ở đó. Những kiến thức này có thể dùng để xã giao, giống như việc một khách du lịch đến Boston (nơi tôi sống) và hăng hái muốn tìm hiểu về Ted Williams (‘Bạn có biết Ted Williams lái máy bay chiến đấu ở Hàn Quốc với John Glenn?’) hay có hứng thú đến các tàu chiến cũ như USS Constitution.
Có khả năng bạn sẽ bị kéo vào một giảng đường chật kín thanh thiếu niên, do đó, lúc nào cũng phải thủ sẵn vài ý tưởng tổ chức hoạt động tập thể. Đối với các nhóm lớn, hãy xem xét việc luyện tập phát âm, tổ chức một hoạt động theo nhóm hai người đơn giản hoặc một trò chơi sinh hoạt tập thể. Một trong những mục yêu thích của tôi, tốt nhất dành cho các nhóm từ 6-12 người, là viết từ ORCHESTRA lên bảng và bắt đầu một cuộc thi mà các đội phải tạo thành từ ngữ từ những chữ cái đó (ví dụ như ‘tea’ (trà), ‘chest’ (ngực) và ‘star’ (ngôi sao) thì được, nhưng ‘chord’ (hợp âm) cần một chữ ‘D’ và ‘heroes’ (anh hùng) cần tới hai chữ ‘E’). Kỷ lục là 99 từ: để xem ai có thể đánh bại!
Một cách khác là sắp xếp một ‘English Corner’ (Góc tiếng Anh) ứng khẩu. Dán chủ đề ở bốn góc lớp học, và mời các học viên di chuyển giữa bốn góc lớp và thảo luận mỗi chủ đề với một người khác nhau. Chủ đề có thể đi kèm với các câu hỏi gợi ý. Ví dụ: nếu chủ đề là ‘Tổ ấm và Gia đình’ (một chủ đề được yêu thích nhiều năm ở Trung Quốc), các câu hỏi có thể bao gồm:
- Bạn có bao nhiêu anh chị em? (sơ cấp)
- Làm con cả so với làm con út? (trung cấp)
- Bạn có nghĩ rằng mọi người vẫn sẽ kết hôn trong thế kỷ 22? (cao cấp)
5. TRAU DỒI NGÔN NGỮ
Cuối cùng, theo kinh nghiệm của tôi, cách tốt nhất để kéo mọi người xích lại gần nhau là nói một vài từ của ngôn ngữ địa phương. Năm mươi chữ Hán tôi tích lũy được trong những tuần đầu tiên ở Trung Quốc khiến tôi được chào đón nồng hậu hơn. Thể hiện hứng thú đối với ngôn ngữ và cố gắng nói những từ đơn giản nhất (lượm lặt trên TV hoặc radio) chẳng phải chuyện dễ dàng gì, nhưng chút kiến thức ít ỏi về ngôn ngữ này đã cho tôi một điểm cộng lớn trong mắt dân địa phương và phá vỡ đi rào cản vô hình. Đột nhiên, tôi không còn cảm thấy như mình là người ngoài hành tinh nữa.
Khi được mời tham dự một sự kiện đặc biệt, nên cư xử khéo léo và chuẩn bị tinh thần. Một số việc sẽ kỳ lạ và thậm chí khiến bạn khó chịu, ví dụ như cuộc thi phát biểu mà những người tham gia sẽ lớn tiếng lên án Hoa Kỳ và Anh. Đối với tôi là “kỳ quái”, nhưng người khác thì lại đánh giá cao. Nên nghĩ rằng những sự kiện thú vị như vậy sẽ khiến thời gian bạn ở nước ngoài thêm bổ ích và đầy ý nghĩa.